การประเมินมูลค่าสินทรัพย์คืออะไร
การประเมินมูลค่าสินทรัพย์ คือ กระบวนการขั้นตอนในการหามูลค่ายุติธรรม (Fair Value) หรือมูลค่าปัจจุบัน (Present Value) ของสินทรัพย์ต่างๆ เช่น หุ้น, สัญญา Options, พันธบัตร, อาคาร,เครื่องจักร หรือที่ดิน ซึ่งโดยปกติการประเมินมูลค่าสินทรัพย์มักจะเกิดขึ้นเมื่อบริษัทมีแผนที่จะซื้อหรือขายสินทรัพย์เหล่านั้น โดยการประเมินมูลค่าสินทรัพย์สามารถทำได้ทั้งใน สินทรัพย์ที่มีตัวตน และสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน ซึ่งขั้นตอนและวิธีการประเมินมูลค่าก็จะแตกต่างกันไปในแต่ละสินทรัพย์
ทำความเข้าใจเกี่ยวกับการประเมินมูลค่าสินทรัพย์
การประเมินมูลค่าสินทรัพย์มีบทบาทสำคัญในการเงิน และมักประกอบด้วยการวัดทั้งแบบอัตนัยและแบบวัตถุประสงค์ มูลค่าของสินทรัพย์ถาวรของบริษัท หรือที่เรียกว่าสินทรัพย์ประเภททุนหรือที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ มีมูลค่าตรงไปตรงมาโดยอิงตามมูลค่าตามบัญชีและต้นทุนการเปลี่ยน บริษัทใช้การประเมินมูลค่าสินทรัพย์เมื่อยื่นขอสินเชื่อ และธนาคารจะตรวจสอบในระหว่างการวิเคราะห์เครดิต อย่างไรก็ตาม ไม่มีตัวเลขในงบการเงินที่บอกนักลงทุนได้อย่างแน่ชัดว่าแบรนด์ของบริษัทและทรัพย์สินทางปัญญามีมูลค่าเท่าใด บริษัทต่างๆ สามารถประเมินค่าความนิยมที่สูงเกินไปในการซื้อกิจการได้ เนื่องจากการประเมินมูลค่าสินทรัพย์ไม่มีตัวตนนั้นเป็นเรื่องส่วนตัวและอาจวัดได้ยาก
ประเด็นสำคัญ
- การประเมินมูลค่าสินทรัพย์คือกระบวนการหรือขั้นตอนที่ใช้ในการกำหนดราคายุติธรรมขอสิทรัพย์ในตลาด
- การประเมินมูลค่าสินทรัพย์มักประกอบไปด้วยการประเมินสินทรัพย์ที่มีตัวตนซึ่งจะออกมาในเชิงตัวเลข และการประเมินในสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตนซึ่งขึ้นอยู่กับปัจจัยทางด้าน อารมณ์ ความรู้สึก หรือ ความเห็นที่มีต่อสินทรัพย์นั้นๆ
- มูลค่าสินทรัพย์สุทธิ (Net Asset Value) คือ มูลค่าทางบัญชีของสินทรัพย์ที่มีตัวตน หักออกด้วยสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน และหนี้สิน
- สินทรัพย์ต่างชนิดกันจะมีการเลือกใช้ขั้นตอน และวิธีการในการประเมินที่แตกต่างกัน
มูลค่าสินทรัพย์สุทธิ
มูลค่าสินทรัพย์สุทธิหรือที่เรียกว่าสินทรัพย์ที่มีตัวตนสุทธิ คือมูลค่าตามบัญชีของสินทรัพย์ที่มีตัวตนในงบดุล (ต้นทุนในอดีตลบด้วยค่าเสื่อมราคาสะสม) หักด้วยสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน และหนี้สิน หรือพูดอีกอย่างนนึงก็คือเงินที่จะคงเหลือหากบริษัทเลิกกิจการแล้ว นี่คือมูลค่าขั้นต่ำของบริษัท และสามารถใช้เป็นการประเมินมูลค่าขั้นต่ำของบริษัทได้เนื่องจากไม่มีมูลค่าของสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน และหนี้สินเข้ามาเกี่ยว หุ้นจะถือว่ามีมูลค่าต่ำเกินไปหากมูลค่าตลาดต่ำกว่ามูลค่าตามบัญชี ซึ่งหมายความว่าหุ้นมีการซื้อขายโดยมีส่วนลดอย่างมากจากมูลค่าตามบัญชีต่อหุ้น อย่างไรก็ตาม มูลค่าตลาดของสินทรัพย์มีแนวโน้มที่จะแตกต่างอย่างมากจากมูลค่าตามบัญชีหรือส่วนของผู้ถือหุ้น ซึ่งขึ้นอยู่กับต้นทุนในอดีตของบริษัท และในบางครั้งสินทรัพย์ที่มีค่ามากที่สุดในบริษัทอาจจะเป็นสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน เช่น ผลการวิจัยของบริษัทวิจัยชีวการแพทย์ เป็นต้น
การประเมินมูลค่าสินทรัพย์ที่ไม่มีตัวตน
สินทรัพย์ไม่มีตัวตนหมายถึงทรัพย์สินทางปัญญา เช่น สิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ เครื่องหมายการค้า ใบอนุญาต และค่าความนิยม โดยทั่วไป วิธีการประเมินมูลค่าสำหรับสิ่งที่จับต้องไม่ได้จะเหมือนกับสินทรัพย์อื่นๆ กล่าวคือ นักบัญชีจะตรวจสอบกระแสเงินสดที่เกิดจากสินทรัพย์เหล่านี้ ราคาตลาดของสินทรัพย์ที่คล้ายคลึงกัน และต้นทุนที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนถ่าย อย่างไรก็ตาม รายการเหล่านี้ยากที่จะประเมินมูลค่าอย่างเป็นกลาง และบางครั้งอาจสูงเกินจริงหรือน้อยกว่าความเป็นจริงเพื่อให้เหมาะสมกับวัตถุประสงค์ทางบัญชีของเจ้าของ
ขั้นตอนและวิธีการประเมินมูลค่าสินทรัพย์
การประเมินมูลค่าสินทรัพย์สามารถทำได้หลายวิธี ขึ้นอยู่กับประเภทของสินทรัพย์ และวัตถุประสงค์ในการประเมิน เช่น
- วิธีต้นทุน เป็นการประเมินมูลค่าสินทรัพย์โดยการคำนวณต้นทุนในการสร้างสินทรัพย์นั้น ๆ และหักค่าเสื่อมราคา ซึ่งเหมาะสำหรับสินทรัพย์ที่ไม่มีตลาดการซื้อขายที่ชัดเจนวิธีมูลค่าตลาด
- วิธีตลาด การประเมินมูลค่าจากราคาขายของสินทรัพย์ที่คล้ายคลึงกันในตลาด เช่น การใช้ข้อมูลจากการขายอสังหาริมทรัพย์ในบริเวณเดียวกัน
- วิธีรายได้ ใช้สำหรับสินทรัพย์ที่สามารถสร้างรายได้ โดยคำนวณมูลค่าปัจจุบันของกระแสเงินสดที่คาดว่าจะได้รับในอนาคต เช่นในกรณีของการลงทุนในอสังหาริมทรัพย์หรือธุรกิจ
- วิธีการเปรียบเที่ยบ การประเมินโดยการเปรียบเทียบสินทรัพย์ที่มีคุณสมบัติหรือความสามารถในการสร้างรายได้ใกล้เคียงกัน
การเลือกวิธีการประเมินขึ้นอยู่กับลักษณะของสินทรัพย์และข้อมูลที่มีอยู่ ควรใช้วิธีที่เหมาะสมเพื่อให้ได้มูลค่าที่ถูกต้องและเชื่อถือได้
สิ่งสำคัญในการประเมินมูลค่าสินทรัพย์
การประเมินมูลค่าสินทรัพย์เป็นหนึ่งในสิ่งที่สำคัญที่สุดที่บริษัทและองค์กรต้องทำก่อนการทำธุรกรรมใดๆกับสินทรัพย์นั้น สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงถึงในการประเมินมูลค่าสินทรัพย์ได้แก่
- ราคาที่เหมาะสม การประเมินมูลค่าสินทรัพย์ช่วยระบุราคาที่เหมาะสมสำหรับสินทรัพย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีการเสนอซื้อหรือขายกิจการ การเลือกใช้วิธีและขั้นตอนการประเมินราคาสินทรัพย์ที่เหมาะสมจะช่วยให้บริษัทสามารถหามูลค่าที่แท้จริงของกิจการนั้นได้
- การควบรวมกิจการของบริษัท ในกรณีที่ทั้งสองบริษัทกำลังควบรวมกิจการ หรือหากบริษัทจะต้องถูกเทคโอเวอร์ การประเมินมูลค่าสินทรัพย์มีความสำคัญเนื่องจากช่วยให้ทั้งสองฝ่ายสามารถกำหนดมูลค่าที่แท้จริงของธุรกิจได้
- การขอสินเชื่อ เมื่อบริษัทยื่นขอสินเชื่อ ธนาคารหรือสถาบันการเงินอาจต้องมีหลักประกันเพื่อป้องกันการผิดนัดชำระหนี้ที่อาจเกิดขึ้น การประเมินมูลค่าสินทรัพย์เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับผู้ให้กู้เพื่อพิจารณาว่าจำนวนเงินกู้นั้นครอบคลุมโดยสินทรัพย์เป็นหลักประกันหรือไม่
- การตรวจสอบ บริษัทมหาชนทั้งหมดได้รับการควบคุม ซึ่งหมายความว่าบริษัทเหล่านี้จำเป็นต้องนำเสนองบการเงินที่ได้รับการตรวจสอบเพื่อความโปร่งใส ส่วนหนึ่งของกระบวนการตรวจสอบมีขั้นตอนที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบมูลค่าของสินทรัพย์